Wiecznie wietrzne wiekowe ilustracje

Ostatnio znów oddawałam się łowom. Nie, nie jestem amatorką polowań. Wprost przeciwnie. Polowanie miało wymiar bibliofilski i polegało na śledzeniu stron internetowych (księgarnie, antykwariaty, serwisy aukcyjne) w celu dostania w moje zachłanne rączki unikatowego polskiego wydania przygód Alicji. Niezwykłość książki polega na jej unikalnych ilustracjach, autorstwa samego Arthura Rackhama. Z tego, co się orientuję, jest to jedyne polskie wydanie "Alicji" z ilustracjami tego artysty:

Lewis Carroll

Alicja w krainie czarów

przełożyła Jolanta Kozak

ilustrował Arthur Rackham

wiersz Austina Dobsona z pierwszego wydania z 1907 roku

Wydawnictwo Plac Słoneczny 4, 1997

ISBN 83-86788-11-9

Jego ilustracje powstały w 1907 roku,  pojawiły się w wielu wydaniach angielskich i wciąż są wykorzystywane w nowych wydaniach "Alicji". 

W tym wydaniu polskim wydawca (dla którego ślę wyrazy uznania i ukłony, choć wydawnictwo raczej już nie istnieje) dołączył wiersz Austina Dobsona, opublikowany w pierwszym wydaniu z ilustracjami Rackhama w 1907r. Otóż i on:

Rackham jest mistrzem ilustracji literatury dziecięcej. Wymyślił własną unikalną technikę, przypominającą fotografię. Szkicował najpierw zarys rysunku, potem lekko rysował kształty i detale. Następnie dodawał linie piórkiem z tuszem, a gdy wysechł wymazywał ślady ołówka. Przy ilustracjach kolorowych stosował wielokrotnie wypłukiwanie koloru aż do powstania przezroczystych odcieni. A jak to wyglądało? Efekty poniżej:

Piękna, przypomina mi dagerotyp.

A tutaj ile ekspresji!

Chyba najbardziej znana z ilustracji, w wydaniach angielskich często pojawia się na okładce.

Monochromatyczna ilustracja bardzo "gęsta", robi na mnie niesamowite wrażenie.

I na koniec jeszcze mała ciekawostka: wyklejka okładki:

Piękne wydanie, jedno z moich faworytów wydań polskich.

Na koniec przypomnę, że ilustracjami Rackhama zachwycał się inny ilustrator "Alicji" Rodney Matthews, o czym pisałam tutaj
Nie od rzeczy będzie też przypomnieć, że druga część przygód Alicji, wydana przez to samo wydawnictwo omawiana była tutaj (post łącznie z komentarzami). Wydanie to zawiera jednak ilustracje innego znakomitego artysty, tym razem polskiego - Artura Gołębiowskiego (ciekawa zbieżność imion ilustratorów).

Nasz duecik zatem to:

Odkrycie

Przypadkowo odkryłam zupełnie nieznanego mi polskiego ilustratora (świetnego! Zainteresowanych zapraszam tutaj). Zilustrował drugą część przygód Alicji (tytuł w interpretacji tłumaczki brzmi "Alicja po tamtej stronie lustra"), nie wiem czy jest też pierwsza część z jego ilustracjami. Tak czy inaczej - oto omawiana książka:

Lewis Carroll
Alicja po tamtej stronie lustra
Through the Looking-Glass
Wydawnictwo Plac Słoneczny 4, ABC Future 1997
przełożyła Jolanta Kozak
ilustrował Artur Gołębiowski
ISBN 83-86788-13-5

Najpierw o ilustracjach: książka zawiera nienumerowane kartki z kredowego papieru z kolorowymi ilustracjami oraz jednobarwne szkice wplecione w treść książki. Kilka przykładowych kolorowych ilustracji:

Alicja - strona przedtytułowa,

Królowa Alicja traci cierpliwość,

Alicja i Wańka-Wstańka,
(czy  Wam również się wydaje, że on siedzi na płocie - stercie książek?)

Alicja i Róże.

I jeszcze kilka monochromatycznych prac:

Czarna Królowa i Alicja,

Biały Rycerz,

Kapel.

A teraz słów kilka o tłumaczeniu. Autorką przekładu jest Jolanta Kozak. Nieprawdą jest, jak podaje Wikipedia, że tłumaczenie jej autorstwa ukazało się tylko raz. Ponadto, żeby było śmieszniej, powyższa książka ukazała się już w 1997r., natomiast tłumaczenie 1. części przygód Alicji miałoby się ukazać po raz pierwszy w 1999r. Jest to dowód na nierzetelność Wikipedii, choć przyznać trzeba, że akurat w polskim artykule dotyczącym "Alicji w krainie czarów" i tak znajduje się mnóstwo informacji, niedostępnych w innych miejscach (za to artykuł o "Po drugiej stronie lustra" - nędzny). Wracając jednak do tematu - właśnie z ogromnym zdziwieniem odkryłam, że "Alicja w krainie czarów" w tłumaczeniu Jolanty Kozak ukazała się w tym samym roku, co powyższa 2. część (1997), również w Wydawnictwie Plac Słoneczny 4, ale z ilustracjami innego rysownika.

Co wyróżnia to tłumaczenie? Najbardziej dają się zauwazyć zmiany personalne czyli zmiany imion (nazw) postaci. Mamy zatem:

Tralabim - zamiast Tweedledee,

Tralabum - zamiast Tweedledum,

Wańka-Wstańka - zamiast Humpty Dumpty,

Zaj - zamiast Marcowego Zająca,

Kapel - zamiast Kapelusznika

(dwie ostatnie postaci przypominają z nazwy bohaterów z pierwszej części - tłumaczka oddała tu zabieg Carrolla, który nazwał ich "Hatta" i "Haigha" (co po angielsku wymawia się podobnie do "hatter" (kapelusznik) i "hare" (zając).

Inne posiadane przez mnie wydania z tłumaczeniem Jolanty Kozak:

Przygody Alicji w Krainie czarów. Po Tamtej Stronie Lustra i co Alicja tam znalazła,

Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", Warszawa 2010, wyd. 1 w tej edycji,
przełożyła: Jolanta Kozak, ilustrował: John Tenniel,
ISBN 978-83-07-03221-4

(Nawiasem mówiąc - zwróćcie uwagę, że w tym wydaniu jest inny tytuł drugiej części).

Alicja w Krainie Czarów,
Prószyński i S-ka,
przełożyła: Jolanta Kozak, ilustrował: John Tenniel,
ISBN 83-7255-374-2

W tej książce zagadką pozostaje rok wydania, 1999 lub 2004, nie wiadomo.