Kolor wygrywa czyli cztery karty i atu

Dziś zagram czterema kartami, a w zasadzie kodeksami z kartami. Szał kolorowankowy, wciąż obecny w popkulturze, nie ominął również Krainy Czarów i dziewczynki, przeżywającej tam przygody. Naliczyłam co najmniej dziewiętnaście kolorowanek inspirowanych dziełem Lewisa Carrolla wydanych w krajach anglojęzycznych (nawiasem mówiąc - wiecie, że jest także książka kucharska z Krainy Czarów?! po angielsku, oczywiście). W Polsce na razie ukazały się cztery tego typu publikacje, a dokładnie - pięć. Może jednak wszystko po kolei. Cztery asy w rękawie:

A teraz może rozegrajmy tę partię po kolei. Pierwsza była, zdaje się Tennielowska Alicja:

Alicja w Krainie Czarów. Księga kolorowanek (Alice Adventures in Wonderland. A Colouring Book)

z oryginalnymi ilustracjami Johna Tenniela, [projekty i dodatkowe ilustracje Eliz Hüseyin]

fragmenty tekstu Lewisa Carrolla w tłumaczeniu Ewy Tarnowskiej

nazwy postaci [oraz fragmenty wierszy] za Maciejem Słomczyńskim

Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2016

ISBN 978-83-274-4161-4

Bardzo klasyczna w formie i treści kolorowanka została oryginalnie opublikowana, co nie powinno nas zdziwić, przez Macmillan Children's Books w 2015r. Wydawnictwo to opublikowało pierwsze (i wiele kolejnych) wydań "Alice's Adventures in Wonderland" (z czarno-białymi pracami Johna Tenniela) oraz późniejszą, skróconą autorską wersję książki dla młodszych czytelników "Nursery Alice" (z ilustracjami w kolorze) a także zbiorcze wydanie kilku skróconych historii dla dzieci (również kolorowo ilustrowane). W różnych wydaniach zmieniał się kolor sukienki Alicji. O tym i o innych ciekawostkach przeczytamy na końcu tomu w "Historii ilustracji do «Alicji w Krainie Czarów». Na okładce zamieszczono także krótkie biogramy autora i ilustratora książki. Drobne zmiany w układzie ilustracji oraz projekty z wykorzystaniem prac Tenniela przygotowała Eliz Hüseyin.

Popatrzmy na kilka przykładowych stron:

 

Warto dodać, że dziwacznością tego tomu jest zachwiana chronologia - po kilku początkowych, spodziewanych scenach, zamieszczono kadry (ilustarcje) z końca książki. Nie wpływa to mimo wszystko na odbiór całości, ponieważ fragmenty tekstu powybierano tak, że tworzą luźne, niepowiązane ze sobą sceny historii.

 

Drugie zagranie - wykładamy karty na stół:

Alicja w Krainie Czarów. Antystresowa kolorowanka

oryginalne ilustracje Johna Tenniela 

Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2016

ISBN 978-83-274-4335-9

Wydawnictwo Olesiejuk ponownie wykorzystało część użytych wcześniej (w widniejącej wyżej kolorowance) ilustracji Tenniela, dołożyło kilka nowych i opublikowało jako pracę autorską. Wykorzystało nawet te same fragmenty tekstu, dokonując kosmetycznej zmiany graficznej stron. Jeden z przykładów poniżej (warto porównać z widniejącą nieco wyżej reprodukcją strony):

Inne karty tej kolorowanki:

ilustracje z wierszem o starym ojcze Williamie -  nie w całości i - co dziwne - nie od początku

Moim zdaniem ta publikacja jest najbardziej zachowawcza, standardowa i najmniej interesująca z całej czwórki. Jej zalety to, jednakże, prostota i zachowana chronologia. Tutaj jednak także ilustracja i fragmenty tekstu tworzą odrębne, niepowiązane ze sobą sekwencje.

Gra nabiera rumieńców - oto ful:

Alicja w Krainie Czarów. Niezwykłe kolorowanki z plakatem do ozdobienia (Alice in Wonderland)

na podstawie książki Lewisa Carrolla

adaptacja tekstu Valeria Manferto De Fabianis

ilustracje Fabiana Attanasio

tłumaczenie Barbara Szymanek

Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2016

ISBN 978-83-274-4464-6

 

Tym razem tom jest przedrukiem wydania włoskiego spod znaku wydawnictwa De Agostini Libri, a dokładnie ich White Star Kids, które ukazało się w bieżącym roku. Wolumin posiada kilka oczywistych zalet - ilustracje, specjalnie do kolorowanki stworzyła młoda artystka, Fabiana Attanasio, początkowo twórczyni komiksów, obecnie autorka kolorowanek, m.in. "Piotrusia Pana" czy "Królewny Śnieżki". Na początku tomu przeczytamy pięciostronicową adaptację tekstu Carrolla, autorstwa Valerii Manferto De Fabianis (zabawna zbieżność brzmieniowa imienia ilustratorki i nazwiska autorki tekstu, prawda?), a strony do kolorowania znajdziemy już bez tekstu. Cieszy prostota ilustracji oraz ciekawe pomysły ilustratorki:

Bardzo podoba mi się pomysł z Alicją rosnącą i malejącą - przypomina kolekcję matrioszek :-) Martwi mnie jednak momentami zbytnie inspirowanie się artystki filmem Tima Burtona. Popatrzcie na dwa ewidentne przykłady:

Kapelusznik - za bardzo, jak na mój gust, przypomina Johnny'ego Deepa

a kogo wam przypomina Królowa Kier? Właśnie...

Do tomu dołączono także ogromny (95 cm x 65 cm) plakat do pokolorowania i powieszenia na ścianę lub inne powierzchnie płaskie, przedstawiający kilka najważniejszych postaci :

I wreszcie - as w rękawie, atu, poker królewski i co tam tylko chcecie. Zachwycająca:

Podróż do Krainy Czarów. Magia kolorowania (Escape to Wonderland. A Colouring-book Adventure)

tekst: cytaty z "Przygód Alicji w Krainie Czarów" Lewisa Carrolla, wydanie pierwsze 1865r.

przekład: Natalia Galuchowska

ilustracje: Good Wives and Warriors

Wydawnictwo Zielona Sowa, Warszawa 2016

ISBN 978-83-7983-798-4

Ten tom to cudo! Wydana w poprzednim roku publikacja Penguin Books kryje ciekawe prace autorów określonych jako Good Wives and Warriors. 

Wydawca polski popełnił ciekawy błąd tłumacząc skąd wzięły się cytaty - nie pochodzą one z "Przygód Alicji w Krainie Czarów", wydanie pierwsze 1865r. tylko z "Alice's Adventures in Wonderland" wydanie pierwsze 1865r., ponieważ:

1. pierwsze polskie wydanie książki (znane nam) ukazało się dopiero w 1910r.,

2. miało ono inny tytuł - Przygody Alinki w krainie cudów,

3. jego tłumaczką nie była Natalia Galuchowska tylko Adela S.,

4. Natalia Galuchowska nie opublikowała (według mojej wiedzy) żadnego przekładu książki Carrolla na język polski zatem tłumaczyła teraz z wspomnianego pierwszego wydania oryginału angielskiego.

Kolorowanka odkrywa przed nami inteligentną rozrywkę artystyczną, wymagającą nieco namysłu i prowokującą do poszukiwań skojarzeń graficznych i kulturowych. 

Zaczyna się od stron ciekawych:

 

przez bardzo pomysłowe (napis z dymu "Who are you?"):

po flirtujące z popkulturą aluzje (tu do zupy Campbell w ujęciu Andy'ego Warhola)

zupa nibyżółwiowa

mozaikowe perseweracje (Kot z Cheshire)

albumy z ilustracjami z gabinetów osobliwości czy ludzkich oryginałów (hybrydy) pokazywanych na jarmarkach albo nawiązanie do teorii Gestalt:

aż po hołdy dla innych artystów - tutaj dla włoskiego malarza z XVI w. Giuseppe Arcimboldo (Arcimboldi), tworzącego portrety z elementów martwej natury:

Dużo tutaj także alegorii i symboliki. Piękna i mądra rozrywka! Bardzo polecam.

♠      ♣      ♦      ♥

Żywiąc stałą i uporczywą odrazę do wątków i nawiązań dotyczących nieumarłych (wampirów, zombi i innych kreatur) wspomnę tyko, że ukazała się także kolorowanka "Koszmar Alicji w Krainie Czarów", określana jako "tylko dla dorosłych". Jako że nie zamierzam jej ani zdobywać, ani prezentować - zainteresowanych odsyłam tutaj.

Pisklę białego kruka

To okazało się zastanawiająco nietrudne. Dowiedziałam się z "Rity Baum" (vide poprzedni post) o tym mało znanym wydaniu, poszukałam i jakiś czas później książka przybyła do mnie z pewnego antykwariatu. Bardzo kolorowa okładka:

Lewis Carroll,

Poprzez lustro czyli co Alicja zobaczyła [znalazła] po Tamtej Stronie,

spolszczył Leszek Lachowiecki,

ilustracje John Tenniel,

Wydawnictwo STERNIK, Warszawa 1995,

ISBN 83-86558-25-3

Najpierw zaskakują rozmiary tomu, a raczej tomiku - książka ma wymiary 15 cm x 9,5 cm, więc jest to naprawdę maleństwo (najmniejszy egzemplarz w mojej kolekcji). Potem zaś jest ciekawiej i ciekawiej :-) Mianowicie uważny czytelnik spojrzawszy na stronę tytułową zorientuje się, że

występuje rozbieżność pomiędzy tytułem na okładce a tytułem na stronie tytułowej - "znalazła" i "zobaczyła". Co ciekawe, znalazłam w KaRo to wydanie tylko w dwóch bibliotekach: Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy i bibliotece Uniwersytetu Rzeszowskiego, ale żadna z osób opracowujących rekord nie zwróciła uwagi na tę rozbieżność (brak wzmianki w uwagach) zatem obie wpisały tytuł ze strony tytułowej (zgodnie z zasadami opisu bibliograficznego) czyli "Poprzez lustro czyli co Alicja zobaczyła po Tamtej Stronie".

Inną ciekawostką jest zwrot "spolszczył" sugerujący, że tłumacz nie trzymał się zbyt wiernie zamysłu autora zawartego w tekście oryginalnym. 

Wreszcie na ostatniej stronie znajdujemy zapowiedź:

"W przygotowaniu:

"PRZYGODY ALICJI W CZARODZIEJSKIEJ KRAINIE".

Minęło sporo już czasu od roku 1995, ale zapowiedziana pierwsza cześć przygód Alicji wciąż się nie ukazała. Z nadzieją czekam, aż się to kiedyś stanie.

I znów, dla porządku, wykaz tłumaczeń polskich drugiej części przygód Alicji.

Ciekawostką jest fakt, iż ten tom ma aż 10 wariantów tytułu oraz 9 tłumaczy. Zobaczmy:

Polskie tłumaczenia "Po drugiej stronie lustra"

Tłumacze:

1. Janina Zawisza-Krasucka , Wydawnictwo J. Przeworskiego, 1936; 
2. Maciej Słomczyński, Czytelnik 1972, 1975; Nasza Księgarnia 1975; Wydawnictwo Dolnośląskie 1990, Wydawnictwo Jasieńczyk 1994, 1995, 1996; Zielona Sowa, 1997, 2000, 2005; Hubert - Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2001; Świat Książki, 2004 
3. Robert Stiller, Alfa, 1986, 1990; Lettrex, 1991; 
4.  Leszek Lachowiecki, Wydawnictwo STERNIK, 1995; 
5. Jolanta Kozak, Plac Słoneczny 4: ABC Future, 1997; Prószyński i S-ka, 1999; Czytelnik 2010; 
6. Hanna Baltyn, Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", 2005, 2009; 
7. Bogumiła Kaniewska, Vesper, 2010, 2012; 
8. Tomasz Misiak, Wydawnictwo Edukacyjne RES POLONA, br [brak roku wydania]; 2013; 
9. Magdalena Machay, Wydawnictwo GREG 2010, 2011;

    

Wydania (chronologicznie):

O tym co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra / Po drugiej stronie lustra / Po drugiej stronie Lustra / Po drugiej stronie Lustra i co Alicja tam znalazła / Alicja po tamtej stronie lustra / Alicja po drugiej stronie lustra / Po tamtej stronie lustra i co Alicja tam znalazła / Alicja po drugiej stronie zwierciadła / Poprzez lustro i co Alicja zobaczyła [znalazła] po Tamtej Stronie / W zwierciadlanym domu


I Janina Zawisza-Krasucka
1. W zwierciadlanym domu,
przeł. Janina Zawisza-Krasucka,
Wydawnictwo J. Przeworskiego, 1936

II Maciej Słomczyński

2.      O tym co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, il. John Tenniel,
Czytelnik, Warszawa, 1972, Seria z Delfinem

3.      Przygody Alicji w Krainie Czarów; O tym co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, il. John Tenniel,
Czytelnik, Warszawa, 1975

4.      Przygody Alicji w Krainie Czarów;  O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. Maciej Słomczynski, il. Johna Tenniela,
Nasza Księgarnia, Warszawa, 1975

5.      Przygody Alicji w Krainie Czarów ; O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra
przeł. i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, il. John Tenniel,
Wydawnictwo Dolnośląskie, 1990 (wyd. 3 popr.),
ISBN 83-7023-090-3

6.      O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, il. John Tenniel,
Jasieńczyk, Wrocław 1994, 1995, 1996
ISBN 83-86084-03-0 ,
ISBN 83-86084-16-2,
ISBN 83-86084-19-7

7.      O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, il. John Tenniel,
„Zielona Sowa”, Kraków, 1997, 2000, 2005,
ISBN 83-86740-86-8,
ISBN 83-7220-153-6,
ISBN 83-7389-702-X

8.      O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. Maciej Słomczyński, il. Johna Tenniela, coloured by Harry Theaker (1911r.) i Diz Wallis (1995),
Hubert - Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa, 2001,
ISBN 83-7311-007-0

9.      O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
przeł. Maciej Słomczyński, il. Johna Tenniela,
„Świat Książki”, Warszawa 2004,
ISBN 83-7391-608-3

III Robert Stiller

10.      Alicja w Krainie Czarów i Po drugiej stronie lustra,
przeł. z ang. Robert Stiller,  il. Dušan Kállay,
„Alfa”, Warszawa 1986, 1990
ISBN 83-7001-115-2,
ISBN 83-7001-316-3

11.  Through the Looking-Glass and What Alice Found There = Po drugiej stronie Lustra i co Alicja tam znalazła,
przeł. z ang., wstęp i i przypisy Robert Stiller, il. John Tenniel,
Lettrex, Warszawa 1991,
ISBN 83-85201-02-5

IV Leszek Lachowiecki

12.  Poprzez lustro i co Alicja znalazła po Tamtej Stronie,
spolszczył Leszek Lachowiecki, ilustracje John Tenniel,
Wydawnictwo STERNIK, Warszawa 1995,
ISBN 83-86558-25-3

V Jolanta Kozak

13.  Alicja po tamtej stronie lustra,
 przeł. Jolanta Kozak,  il. Artur Gołębiowski,
Plac Słoneczny 4: ABC Future, Warszawa, 1997,
ISBN 83-86788-13-5

14.  Alicja po tamtej stronie lustra
przełożyła Jolanta Kozak, il. John Tenniel,
Prószyński i S-ka, Warszawa 1999,
ISBN 83-7255-271-1

15.  Przygody Alicji w Krainie Czarów; Po tamtej stronie lustra i co Alicja tam znalazła,
przeł. Jolanta Kozak, il. Johna Tenniel,
Czytelnik, Warszawa, 2010,
ISBN 978-83-07-03221-4

VI Hanna Baltyn

16.  Alicja w Krainie Czarów; Alicja po drugiej stronie zwierciadła,
pierwszy utwór przeł. Antoni Marianowicz, drugi Hanna Baltyn, wiersze przełożył  Antoni Marianowicz, il. Gosia Mosz,
Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa, 2005, 2009,
ISBN 83-10-11089-8,
ISBN 978-83-10-11786-1

VII Bogumiła Kaniewska

17.  Alicja w krainie czarów; Po drugiej stronie lustra,
przekł. Bogumiła Kaniewska, il. John Tenniel,
Vesper, Poznań, 2010, 2012
ISBN 978-83-61524-62-5,
ISBN 978-83-7731-110-3

VIII Magdalena Machay

18.  Alicja po drugiej stronie lustra,
Wydawnictwo GREG, 2010,
przełożyła: Magdalena Machay, ilustrował John Tenniel,
ISBN 978-83-7517-285-0

19.  Przygody Alicji w Krainie Czarów. Alicja po drugiej stronie lustra
przekład Magdalena Machay, ilustracje John Tenniel,
Wydawnictwo GREG 2011
ISBN 978-83-7517-286-7

IX Tomasz Misiak

20.  Alicja w Krainie Czarów. Po drugiej stronie Lustra,
Wydawnictwo Edukacyjne RES POLONA, br. [brak roku wydania] (wyd. 1); 2013,
przełożył Tomasz Misiak, ilustrowała Zonia Pionk,
ISBN 83-7071-123-5,
ISBN 978-83-7071-123-8

Kilka uwag:

- w różnych wydaniach tłumaczeń Roberta Stillera i Jolanty Kozak występują dwa warianty tytułu;

- jest mniej tłumaczeń tej części niż części pierwszej (9 do 11),

- pojawili się tłumacze, którzy nie zajmowali się pracą nad pierwszą częścią czyli Hanna Baltyn i Leszek Lachowiecki oraz Janina Zawisza-Krasucka,

- sześciu tłumaczy dokonało przekładu obu tomów przygód Alicji i są to (alfabetycznie):

• Bogumiła Kaniewska,  
• Jolanta Kozak,  
• Magdalena Machay,  
• Tomasz Misiak,  
• Maciej Słomczyński, 
• Robert Stiller.
  

Ciekawe czy ktoś w najbliższym czasie podejmie się pracy nad tłumaczeniem tego tomu...