Rita o Alicji

Dawno już temu miałam wspomnieć, że w przedostatnim już teraz numerze kwartalnika "RitaBaum" czyli w numerze 26

RitaBaum, nr 26 / zima 2012,

ISSN 1429-852X

ukazał się artykuł Tomasza Marciniaka "Alicja wpadła! O kulturowych losach i zapożyczeniach ze słynnej powieści Lewisa Carrolla". Bardzo ciekawa lektura (polecam!). Możemy przeczytać o tym, że opowieścią Carrolla o Alicji inspirowało się wielu twórców, wśród nich sam James Joyce, o adaptacjach filmowych oraz komiksowych, o edycji ogonopowieści (pisałam o tym  tutaj).

Dla mnie najistotniejsze okazały się dwie informacje. Pierwsza to wzmianka o najmniej znanym polskim przekładzie drugiej części przygód Alicji, autorstwa Leszka Lachowieckiego, Poprzez lustro czyli co Alicja znalazła po tamtej stronie. Nie miałam pojęcia o tym tłumaczeniu!

Druga informacja dotyczy hasła "Alicja w Krainie Czarów" w Wikipedii. Autor powołuje się na nie, przytaczając nazwiska autorów polskich tłumaczeń "Alicji" oraz wspominając o jego wartościach poznawczo-merytorycznych. Nie odbierając artykułowi tychże (faktycznie jest szczegółowy i pełen wielu informacji, których nie znajdziemy gdzie indziej), przyznać powinnam, że ma on jeden minus i jest to właśnie wykaz autorów tłumaczeń, w którym są błędy i braki.

Dla porządku zatem poniżej zamieszczam wykaz polskich tłumaczeń "Alicji w Krainie Czarów" z tytułami i datami wydania w kolejności chronologicznej.

Tłumaczenia polskie „Alicji w Krainie Czarów”:

Tłumacze:  
1.    Adela S., Wydawnictwo R. Arcta w Warszawie, 1910; 
2.      Maria Morawska, wiersze przełożył Antoni Lange, Nakład Gebethnera i Wolffa 1927, 1932, 1938, 1947; Wydawnictwo Resovia 1990; Beskidzka Oficyna Wydawnicza 1995; Siedmioróg 1997, 1999, 2003, 2004, 2005, 2006, 2009, 2010, 2012, Świat Książki 2010;

3.      Antoni Marianowicz, Nasza Księgarnia 1955, 1977, 1993, 1990, 2000, 2006, 2010; Nasza Księgarnia / MUZA SA 1996;

4.      Maciej Słomczyński, Czytelnik 1972, Nasza Księgarnia 1975; Wydawnictwo Dolnośląskie 1990; Wydawnictwo Jasieńczyk 1994; Wydawnictwo Zielona Sowa 1997, 1999, 2000, 2002, 2003, 2004, 2008; Hubert, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media 2001; Świat Książki 2004;

5.      Robert Stiller, Wydawnictwo „Alfa” 1986, 1990, Lettrex 1990;

6.      Jolanta Kozak, Świat Książki 1997, Wydawnictwo Plac Słoneczny 4, 1997; Prószyński i S-ka 1999; Czytelnik 2010;

7.      Tomasz Misiak, Wydawnictwo Edukacyjne RES POLONA br, 2013;

8.      Magdalena Machay, Wydawnictwo GREG 2010, 2011;

9.      Bogumiła Kaniewska, Vesper 2010, 2012;

10.   Krzysztof Dworak, Buchmann 2010, 2013;

11.   Elżbieta Tabakowska-Muskat, Wydawnictwo Bona 2012;

Wydania:

Przygody Alicji w Krainie Czarów / Alicja w Krainie Czarów / Ala w Krainie Czarów / Alicja w krainie czarów / Przygody Alinki w krainie cudów

I Adela S. 

1.      Przygody Alinki w krainie cudów,
     z 90-go wydania angielskiego spolszczyła Adela S., z 38 obrazkami,
     Wydawnictwo R. Arcta w Warszawie, 1910;

II Maria Morawska, wiersze Antoni Lange,  

2.      Ala w Krainie Czarów,
      wolny przekład z angielskiego Maria Morawska, wiersze przełożył A. Lange,
ilustracjami ozdobił K. Mackiewicz,
Nakład Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1927, 1932, 1938, 1947 (wyd. 4)

3.      Alicja w Krainie Czarów,
wolny przekład Maria Morawska, wiersze przełożył A. Lange, tekst oparto na wydaniu z 1938r.,
      ilustrował Ryszard Kaczmarek,
     Wydawnictwo Resovia, Rzeszów 1990,
      ISBN 83-7049-014X

4.      Alicja w Krainie Czarów,
      przekład Maria Morawska, wiersze przełożył A. Lange, ilustracje Aleksandra Dybczak,
      Beskidzka Oficyna Wydawnicza, Bielsko-Biała, 1995,
      ISBN 83-7032-129-1

5.      Alicja w Krainie Czarów,
      przełożyła Maria Morawska, opracowała Danuta Sadkowska na podstawie wydania z 1947 roku Warszawa Gebethner i Wolff, ilustracje John Tenniel,
      Siedmioróg, Wrocław 2009,
ISBN 978-83-7568-191-8

6.      Alicja w Krainie Czarów,
      wolny przekład z języka angielskiego Maria Morawska, wiersze przełożył Antoni Lange,
      opracowanie Maria Wirchanowska na podstawie wydania Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1938,
      ilustracje John Tenniel,
Świat Książki, Warszawa 2010,
      ISBN 978-83-247-1902-0

III Antoni Marianowicz

7.      Alicja w Krainie Czarów.
tłumaczył Antoni Marianowicz, ilustrowała Olga Siemaszko,
      Nasza Księgarnia, Klasyka Dziecięca, Warszawa 1955 (wyd. 1), 1957, 1969 (wyd. 2), 1977 (wyd. 4),

8.      Alicja w Krainie Czarów,
      przełożył Antoni Marianowicz, ilustrowała Olga Siemaszko,
      Nasza Księgarnia, Warszawa 1984, 1988 (wyd. 6), 1990 (wyd. 7),
      ISBN 83-10-08567-2,
ISBN 83-10-09135-4,
      ISBN 83-10-08567-2

9.      Alicja w Krainie Czarów,
tłumaczył Antoni Marianowicz, ilustrowała Ewa Salamon,
Wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 1993, 2000,
      ISBN 83-10-08567-2,
ISBN 83-10-10676-9

10.  Alicja w Krainie Czarów,
tłumaczył Antoni Marianowicz, ilustrowała Ewa Salamon,
Nasza Księgarnia / Muza SA, 1996,
ISBN 83-10-09884-7, ISBN 83-7079-574-9

11.  Alicja w Krainie Czarów,
      przełożył Antoni Marianowicz, [brak ilustracji],
      Nasza Księgarnia, Warszawa 2006,
ISBN 83-10-11159-2
      Wydano w ramach akcji „Cała Polska czyta dzieciom”

12.  Alicja w Krainie Czarów. Alicja po drugiej stronie zwierciadła,
tłumaczyli Antoni Marianowicz (pierwsza część), Hanna Baltyn (druga część), ilustracje Gosia Mosz,
Wydawnictwo "Nasza Księgarnia", Warszawa 2005, 2009,
      ISBN 83-10-11089-8
      ISBN 978-83-10-11786-1

IV Maciej Słomczyński

13.  Przygody Alicji w Krainie Czarów,
      przełożył i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel,
      Czytelnik, Warszawa, 1972, Seria z Delfinem, wyd. 1

14.  Przygody Alicji w Krainie Czarów; O tym co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
      przełożył. i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel,
      Czytelnik, Warszawa, 1975 (wyd. 2)

15.  Przygody Alicji w Krainie Czarów;  O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
      przełożył Maciej Słomczynski, ilustrował John Tenniel,
      Nasza Księgarnia, Warszawa, 1975

16.  Przygody Alicji w Krainie Czarów ; O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra
      przełożył i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel,
      Wydawnictwo Dolnośląskie, 1990 (wyd. 3 popr.),
      ISBN 83-7023-090-3

17.  Przygody Alicji w Krainie Czarów,
      przełożył i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel,
      Wydawnictwo Jasieńczyk 1994, 1995, 1996
      ISBN 83-86084-02-2,
ISBN 83-86084-15-4,
ISBN 83-86084-20-0

18.  Przygody Alicji w Krainie Czarów. O tym, co Alicja odkryła po drugiej stronie lustra,
      przełożył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel, ilustracje kolorowane przez Harry'ego Theakera (1911) i Diza Wallisa (1995),
      Hubert - Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa, 2001,
      ISBN 83-7311-007-0

19.  Przygody Alicji w Krainie Czarów,
      przełożył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel,
      Świat Książki, 2004,
      ISBN 83-7391-611-3

20.  Przygody Alicji w Krainie Czarów,
      przełożył i wstępem opatrzył Maciej Słomczyński, ilustrował John Tenniel,
      Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 1998, 2000, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008;
      ISBN 83-86740-73-6,
ISBN 83-7220-147-1,
      ISBN 83-7389-158-7 ,
      ISBN 83-7389-028-9,
      ISBN 83-7389-972-3 (2005, 2006),
ISBN 978-83-7435-353-3,
      ISBN 978-83-7623-020-7

V Robert Stiller

21.  Alicja w Krainie Czarów i Po drugiej stronie lustra,
      przełożył Robert Stiller, ilustrował Dušan Kállay,

      Wydawnictwo "Alfa", Warszawa 1986, 1990 (wyd. 2,)
ISBN 83-7001-115-2,
ISBN 83-7001-316-3

22. Przygody Alicji w Krainie Czarów = Alice's Adventures in Wonderland,
      przełożył Robert Stiller, ilustrował John Tenniel,
     "Lettrex", Warszawa 1990,
ISBN 83-85201-01-7

VI Jolanta Kozak

23.  Alicja w krainie czarów,
przełożyła Jolanta Kozak, ilustrował Arthur Rackham,
wiersz Austina Dobsona z pierwszego wydania z 1907 roku,
Wydawnictwo Plac Słoneczny 4, 1997,
ISBN 83-86788-11-9

24.  Alicja w Krainie Czarów,
      przełożyła Jolanta Kozak, ilustrował John Tenniel,
      Prószyński i S-ka, 1999,
      ISBN 83-7255-374-2

25.   Przygody Alicji w Krainie czarów. Po Tamtej Stronie Lustra i co Alicja tam znalazła,
       przełożyła Jolanta Kozak, ilustrował John Tenniel,
       Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik", Warszawa 2010 (wyd. 1 w tej edycji),
       ISBN 978-83-07-03221-4

VII Tomasz Misiak

26.  Alicja w Krainie Czarów. Po drugiej stronie Lustra,
      przełożył Tomasz Misiak, ilustrowała Zonia Pionk,
     Wydawnictwo Edukacyjne RES POLONA, br [brak roku wydania] (wyd. 1); 2013,
      ISBN 83-7071-123-5,
      ISBN 978-83-7071-123-8

VIII Magdalena Machay

27.  Przygody Alicji w Krainie Czarów,
      przekład Magdalena Machay, ilustracje John Tenniel,
      Wydawnictwo GREG, Kraków 2010, 2010 (inna okładka),
       ISBN 978-83-7517-229-4

28.  Przygody Alicji w Krainie Czarów. Alicja po drugiej stronie lustra,  
      przekład Magdalena Machay, ilustracje John Tenniel,
      Wydawnictwo GREG 2011,
      ISBN 978-83-7517-286-7

IX Bogumiła Kaniewska

29.  Alicja w Krainie Czarów. Po drugiej stronie lustra,
      przekład Bogumiła Kaniewska, ilustracje John Tenniel,
      Vesper, Poznań 2010 (wyd. 1), 2012,
ISBN 978-83-61524-62-5,
ISBN 978-83-7731-110-3

X Krzysztof Dworak

30.  Alicja w Krainie Czarów,
      tłumaczył Krzysztof Dworak, ilustrował Robert Ingpen,
      Buchmann 2010, 2013;
      ISBN 978-83-7670-090-8

XI Elżbieta Tabakowska-Muskat

31.  Alicja w Krainie Czarów,
      tłumaczenie Elżbieta Tabakowska-Muskat, ilustrowała Tove Jansson,
     Wydawnictwo Bona, Kraków 2012,
      ISBN 978-83-62836-44-4

?  tłumaczenie nieznanego autora, podejrzanie podobne do tłumaczenia M. Słomczyńskiego (w zasadzie identyczne)

32.  Alicja w Krainie Czarów. Alice’s Adventures in Wonderland,
      (na stronie tytułowej: Przygody Alicji w Krainie Czarów),
      przekład [brak danych]; ilustracje i okładka Ilona Dekarz,
      TaniT, Warszawa 1998,
      ISBN 83-910350-0-X

Najważniejsze różnice:

- tłumaczenie Iwony Libuchy jest przekładem adaptacji, której autorką jest Jane Carruthna a nie oryginalnego tekstu Lewisa Carrolla, o czym pisałam tutaj,

- we wszystkich opracowaniach pomija się nazwiska dwóch tłumaczy:

• Tomasza Misiaka,
• Magdaleny Machay.

Za informację o artykule w "RicieBaum" niech podziękowania przyjąć ode mnie raczy FBAC. Pozdrawiam ciepło :-)

PS Ważny dopisek: wykaz wydań przeze mnie zamieszczonych opiera się na moich danych. Jednakże potraktowane jako podobne wydania tego samego wydawnictwa, w tym samym tłumaczeniu i z tymi samymi ilustracjami mogą różnić się okładką (tak jest w przypadku Wydawnictwa  Jasieńczyk) lub edycją tekstu. Nie jestem w stanie tego do końca stwierdzić, ponieważ nie mam tych wszystkich wydań w mojej kolekcji.